Þórsmörk á morgun?

Sæll Baldvin,

Var þarna síðustu helgi. Ágætis aðstæður þarna, sérstaklega fyrir breytta bíla, bara rólegt brölt á köflum yfir stórgríti. Passaðu þig því veginum hefur skolað burt á köflum. Það er búið að setja gula stiku þar sem fyrsta áin var alltaf, þar byrjar actionið. Það er góður bakki þar niður sem ekki væri gaman að fara framaf á hraða. Veit að 44" Pattin er ljúfur á svona vegum í 12 pundum, eins gott að hafa heimil á sér. Það var ekki mikið í ánum, Krossá var eins og lamb að leika sér við. Mig minnir að útivist sé með stóra jeppaferð þangað uppettir þessa helgi. Lítill fugl sagði að það væru 100 manns skráðir í gistingu í Básum !

En allavega, góða ferð..

Hvernig var færðin þarna inneftir um helgina? Er þetta bara á mikið breyttra bíla færi?

Það er búið að lagfæra eitthvað vegin þarna inneftir. Það er í tengslum við varnargarðagerð sem nú er að fara í gang innan við Bása. Það fóru lítið breyttir bílar inneftir um helgina án vandræða.
Kv – Skúli

Eins merkilegt og það nú er, hefur heyrst að útivist standi á bakvið þetta.

Þeir hafi sótt um styrk til að laga veginn með þessu móti og hlotið 27mkr styrk í þetta "göfuga" verkefni í landspjöllum.

Væri gaman að fá þetta "staðfest".

Jökulárnar eru óaðskiljanlegur hluti af náttúru Þórsmerkur og Goðalands. Það er eðli jökulánna að hlaða undir sig og að skifta um farveg reglulega. Þar sem land er friðað fyrir sauðfjárbeit, gróa gömlu farvegirnir mjög fljótt upp. Með þessum vanhugsðuðu aðgerðum er verið að grípa inn í þetta ferli, misskilin gróðurvernd er notuð sem yfirskin til þess að raska náttúru sem er annars að ná sér eftir aldalanga ofbeit sauðfjár.
Síðastliðið sumar mátti sjá í Goðalandi ummerki eftir flóð sem urðu í desember 2006. Þá urðu víða á suðurlandi mestu vatnavextir síðan 1968. Slík flóð eru hluti á náttúru Íslands.
Það eru ekki nema rúmlega 15 ár síðan Goðaland var friðað fyrir rollunni. Ef svæðið fær að þróast eftur lögmálum náttúrunnar, án vanhugsaðra inngripa eins og hér er um að ræða, þá verða aurarnir að mesu skógivaxnir, þrátt fyrir að Krossáin flæmist um þá Birkið er nefnilega ótrúlega fljótt að festa rætur í gömlu farvegunum, þegar árnar hafa flutt sig.

-Einar

Verð að játa að þessi umfjöllun hér fór framhjá mér. Ég ætla svosem ekki að fjölyrða mikið um áhrif sauðfjár og manna á Þórsmörk og Goðaland, en auðvitað eru þau allnokkur. Það verður ekki hjá því komist á stöðum sem verða fjölsóttir ferðamannastaðir. Það að gera ekkert er ekki endilega það sem felur í sér mesta náttúruvernd því ummerki eftir umferð, hvort heldur er gangandi eða akandi eru alltaf talsverð, en aðgerðir geta dregið úr þeim áhrifum. Það er auðvitað rétt að uppbygging Útivstar á skálasvæðinu í Básum hefur haft áhrif á umhverfið þarna eins og alls staðar þar sem skálar og aðstaða fyrir ferðamenn er byggð upp. Þetta er þessi klassíska spurning hvort eigi að vernda með því að sporna við umferð eða hvort málið sé að almenningur geti notið náttúrunnar. Ekkert eitt rétt í því en þetta svæði nýtur auðvitað mikilla vinsælda og margir sem fá að njóta.
Hvað varðar þessa varnargarða til verndar gróðurlandi í Básum þá eru þeir ekki nýjir af nálinni. Menn hafa reynt um allnokkurn tíma reynt að sporna við því að jökulárnar eyði upp þessu gróðurlendi, t.d með varnargarði út frá göngubrúnni yfir Hruná og víðar. Þær aðgerðir hafa skilað allnokkrum árangri, en stundum hafa fljótin haft betur. Það gerðist einmitt síðasta vetur og þá reif vatnselgurinn burtu sennilega hundruð fermetra af grónu landi. Eftir stóðu berir áraurar með dauðum hríslum á víð og dreif, þetta var svolítið eins og eftir sprengjuárás. Það að reynt sé að sporna við þessu má sjálfsagt flokka sem inngrip í náttúruna, en í mínum huga eru það jákvæð inngrip. Auðvitað skiptir miklu máli hvernig þau inngrip eru útfærð. Sú hugmynd sem núna er í gangi gengur einfaldlega út á það að styrkja bakkana, þ.e. setja vörn eftir núverandi ‘strandlengju’. Í það á að nota grjót sem er stórgerðara en það sem hingað til hefur verið notað í þessa varnargarða og því líklegra til að halda. Þetta er það sem menn kalla bakkavörn. Önnur leið væri að gera varnargarða sem liggja á ská yfir aurana og beina ánni frá svæðinu, en sú leið er ekki valin m.a. vegna þess að slíkir garðar væru mun meira áberandi. Miðað við það sem ég hef heyrt um þessar fyrirætlanir tel ég þetta vera lang besta kostinn og mun betri kost heldur en að leyfa ánni að rústa þessari frábæru útivistarperlu. Ég viðurkenni fúslega að ég er ekki svo gegnheill náttúruverndarsinni að ég sé andsnúinn því að vernda náttúruna fyrir sjálfri sér. Það að gera ekkert myndi leiða tl þess að gróðureyðing héldi áfram með enn meiri hraða og áður en menn vissu væri aðeins eftir gróður uppi hlíðum. Má líka benda á að 4×4 hefur stundað stórfelld inngrip í náttúruna þarna um árabil með uppgræðslustarfi í Merkurrananum, öll uppgræðsla og varnaraðgerðir gegn gróðureyðingu eru auðvitað inngrip í náttúruna.
Rétt að það komi fram að þessi aðgerð er á vegum Landgræðslunnar, en Landgræðslan fékk sérstaka fjárveitingu til þess. Útivist tengist henni ekki að öðru leiti en því að félagið vakti athygli á því hvað væri að gerast þarna innfrá og hvert stefndi og styður þessar framkvæmdir. Svona framkvæmdir eru hins vegar langt umfram það sem félagið hefur ráð á og kannski ekki okkar hlutverk í sjálfu sér.
Kveðja
Skúli H. Skúlason
Framkvæmdastjóri Útivistar og formaður umhverfisnefndar 4×4

Bara svona til að forða misskilningi þá er varnargarðurinn niður frá við Merkurkerið ekki sama framkvæmd og sú sem Landgræðslan stendur fyrir inni á Goðalandi. Ég skil vel að mönnum finnst sá garður stinga í augu, allavega svona á framkvæmdatímanum. Ég veit hins vegar ekki nógu mikið um þá framkvæmd til að geta tjáð mig um hana, aðeins heyrt af henni í fjölmiðlum og veit ekki hvernig endanlegt útlit verður þarna. Væntanlega hugsuð til að halda Markarfljótinu frá gróðurlandinu í Langanesi sem hefur verið að étast upp. Þetta er mikill garður að að sjá og annars konar framkvæmd en bakkavörnin sem hugsuð er á Goðalandi.
Kv – Skúli

Það eru einkum hinar miklu andstæður sem hafa heillað menn á þessu svæði. Svartir aurar, með kolmórauðum jökulám sem sífellt breyta um farveg, grænn birkiskógur og iðagrænar grundir, hamraveggjir og hausar undir hvítum jökli. Öll þessi náttúra tekur sífelldum breytingum, reyndar mishröðum og eftir aðstæðum. Veður og árstíðir spila þarna stóra rullu. Þetta hafa menn kunnað að meta.

Það sem breytist einna hraðast eru jökulárnar og aurarnir. Eitt aðalsmerki ferðar þarna innúr var óvissan um hvernig vötnin lágu og hvað var mikið í.

Þegar komið er innfyrir Steinsholtsá opnast dalur sá er Krossá rennur um. Til að komast í Bása eða Langadal, þarf að fara inn þennan dal. Áður fyrr sáu menn Krossá hlykkjast þarna um svarta aura með birkiskóg á báðar hendur. Það kom fyrir að fara þurfti yfir Krossá eða hluta hennar til að komast í Bása. Slíkt var þó sjaldgæft. Þessi óvissa eða það að allt væri ekki alltaf eins gerði þetta sérstakt.

En nú er öldin önnur. Erfitt er orðið að koma auga á Krossána vegna sífellt fleiri og stærri varnargarða. Búið er að setja alla læki í ræsi og hækka veginn upp á köflum. Lækurinn úr Stakkholtsgjá er þarna undanskilin. Þetta eru allt nýlegar framkvæmdir. Hver bað um þetta? Voru allir samþykkir. Eru þessi landspjöll réttlætanleg til þess að bjarga nokkrum birkihríslum og að tryggja að fellihýsi komist örugglega inn í Bása?

Ég tel að nú ættu menn að staldra við og hugsa málið til enda. Einn varnargarður enn kallar bara á annan í viðbót og svo koll af kolli.

Kv. Árni Alf.