Spurning dagsins

Skaftfellingar tala þarna um að fara norðurveg sem þýðir þar einfaldlega að fara ekki suðurleiðina sem er um Mýrdalssand. Norðurvegur þeirra Skaftfellinga gætir því leigið bæði norðan og sunnan Torfajökuls samkvæmt því ekki satt ?, alveg eins og Fjallabaksleið, og er því í raun sama leiðinn. Allt er þetta sprottið úr því að mestu máli skipt fyrr á árum þegar talað var um ferðalög milli landshluta hvort farið var yfir jökulvötnin eða upp fyrir þau. Þetta sést kannski best á því að ekki er látið nægja í rituðum heimildum að seiga frá ferðalagi um fjallabaksleið nema greina frá því hvaða leið var í raun farinn eins og í dæminu sem Olgeir nefnir hér að ofan.
Er ég kanski á villigötum með þetta Olgeir

guðmundur

vitum við svarið, en okkur þykir kominn tími til að þú finnir eitthvað út sjálfur. við getum bara ekki staðið í því að svara öllu þessu spurningar flóði þínu.

Eldra fólk eins og undirritaður hefur oftlega vanist öðrum orðmyndum varðandi örnefni og leiðir þeim tengdar. Ég þykist hafa heyrt að nú tali fólk um "Fjallabakinn" t.d. "Eigum við að fara Fjallabakinn um helgina?" ellegar "þau fóru syðri Fjallabakinn austur" o.s.frv.
Ekki þykist ég vera með neina sérþekkingu, en mér virtist eftir að ég komst til "vits og ára" fyrir margt löngu, að örnefnið "Fjallabakur" væri þá ekki til, heldur lægju leiðirnar að fjallabaki, þ.e. bak við fjöllin og þá norðan jöklanna miklu og undirfjalla þeirra. Er ég að misskilja eitthvað?

Ég held að margir tali um að fara inná Fjallabak og það hugtak nær yfir ansi stórt svæði sem er bara besta mál ,en ég hef ekki heyrt það sem karlkynsorð. Mér finnst Fjallabak ná yfir nokkurnvegin Landmannaafrétt að undanskyldu Veiðivatnasvæðinu ,Skaftártunguafrétt ,Rangárvallaafrétt og jafnvel Emstrurnar . Nafnaruglingur er algengur og til dæmis er farið að kalla Pokahrygg nánast allan Höfðann en nafnið var gefið mjóa hryggnum norðaní þar sem Sigurður frá Laug og fl. hlóðu sandpokunum til að breikka slóðann svo að bíllinn kæmist upp en hann var í hrafntinnuflutningum á 4.áratugnum . Á 7. áratugnum var Guðmundur Jónasson og fl. á ferð í Reykjadölum þegar því var logið að honum að ákveðinn maður hefði farið á bíl nýja leið í Landmannalaugar það er yfir Skalla og niður í Brandsgil. Hann fór svo að reyna þessa leið og var kominn niður bratta brekku sem ekki var fær til baka þegar hann áttaði sig á að í óefni var komið.Hann staflaði svefnpokum og öðru sem til var utanum sig til öryggis og keyrði svo niður snarbratta skriðu. Þegar bíllinn kom niður brotnuðu bæði augablöðin að framan en svo þröngt var milli kletta að bíllinn slapp með naumindum út úr Litla Branndsgilinu .Förin sáust sumstaðar árin á eftir og þessa leið fara menn ekki einu sinni með hest .Það kom grein um þetta ferðalag í Mogganum en ég sé ekki ártalið. Ég er enn að bíða eftir nýjustu tölum en held að 800 sé aðeins of há .Ekki rétt hjá mér að jarðirnar sem ég nefndi hafi farið í eyði 1933. Svartinúpur fór í eyði eftir Kötlugosið um vorið1919 en Búlandssel 1932.Kv.Olgeir

Heitir forlagið Dynskógar, Agnar? Veistu eitthvað meira sem gæti leitt mann þangað sem bókin gæti fengist keypt?
kveðja góð

….. maður gluggar í hana við fyrsta tækifæri.
kv
Agnar

Guðmundur J á villigötum, ég hef fyrir víst að 42-800 séu atkvæða tölur Björns Inga x-B í Reykjarvík. Seinni talan er sennilega miðuð við það ef hann heldur bjórkvöld fyrir kosningar.
Þetta er nú skemmtilegt málefni, reyndar er nú kannski erfitt að ákveða hvað er rétt eða rangt. Ég hef allavega reynt að nota elstu nöfn sem ég þekki til, nema örnefni séu þess eðlis að maður verði að sætta sig við orðinn hlut, þ.a.s að almennt sé notuð röng nöfn, sem hafa fest sig í sessi.
Oft er þetta hlutlægt mat, t,d finnst mér sérkennilegt að menn deilu um hvort Kerlingar eigi að heita Kerlingar eða Jöklasystur. Ég hefði fremur kosið að tindarnir hétu Segulfjall einsog William Lord Watts skýrði fjallið 1874 í fyrri Vatnajökuls ferð sinni, nema Kerlingar séu eldri en það, allavega eru Jökla systur ekki nema 40-50 ára gamalt nafn og komið frá Pétri föður Gísla Ólafs Péturssonar. Guðbrandur bendir á að hann hafi heyrt að nú notist fólk við orðskrípið að fara Fjallabakinn, sennilega er þetta nú bara tilkomið vegna vanþekkingar og myndast á svipaðan hátt og annað orð skrípi, þ.a.s Langiskafl. Í raun er það nokkuð varhugavert að breyta örnefnum á þennan hátt. Því þau gætu hæglega fest í sessi, einsog víða hefur gerst. Athyglisvert er t,d að u.þ.b 25 % allra örnefnd á kortum er rangur, og kemur þar sennilega margt til, eins og það að hvaðan menn eru, hvað þeir kalla viðkomandi hlut. Mætti t,d nefna Hrútfell, Hrútafell, Regnbúðajökul og Regnbogajökul.
Leiðarnöfn að Fjallabaki, Í Árbók FÍ 1976 segir: Ferðamenn fóru fyrrum úr Skaftártungum annars vegar Landmannaleið norðan Torfajökuls og niður í Landsveit, hins vegar um Laufaleitir, og var sú leið oft kölluð Miðleið. Þá var farið frá Ljótarstöðum, beint í vestur, yfir Seljadalsá, upp Kattarhrygg, um Kvalningshnúka, norður Ferðamannasker, niður í Tjaldagil á Tjaldagilsfit, yfir Fremri-Tjaldagilsháls og síðan að vaðinu á Hólmsá. ( hérna gæti leiðin hafa haldið áfram og um Krók eða yfir Markarfljót við Laugafell. Og gæti því talist nokkuð rétt að kalla veg F210 Fjallabaksleið syðri ( Miðleið ) til skilgreiningar frá niðri leiðinni. Norður leiði hét fyrrum Landmannaleið sem breyttist í Fjallabaksleið og síðan í Fjallabaksleið Nyrðri til skilgreiningar á seinnitíma ökuleið, þar sem Fjallabaksleið Syðri var ekinn síðar. Fjallabaksleið Nyrðri hefur einnig verið nefnd Norðurvegur en þekki ég ekki tilurð þess, en sennilega er það gamalt. Víða er þetta mikið á reyki og eru t,d leiðarnöf á Sprengisandi mikið á reyki. T,d var ég í töluverðum vanda með leiðina frá Stóraveri, norður fyrir Nýa Jökuldal.
Þar er um að ræða að kalla leiðina Sprengisandsleið en það gæti þó verði villandi. Þar sem eldri leiðir um Sprengisand lágu vestar og hafa einnig verið kallaðar Biskupavegur, en um Sprengisand norður af Háumýrum eru þrjár þekktar varðarleiðir sem þó liggja samsíða hvað ég veit og er t,d Hallgrímsvarða á einni af vörðu leiðunum síðan liggja þær aðeins vestan við Beinakerlingu og 24 systur. Rétt norðan við Beinakerlingu er gömul rúst sem þó er aðeins utan við leiðina, en gæti þó hugsanlega tengst vörðuðu leiðinni og verið einhverskonar skýli. En við rústinni hefur ekkert verið hrófla, hvað ég þekki til. Og væri kannski verðugt verkefni. Guðmundur Páll Ólafsson vill kalla fyrrnefndan leiðarhlutann Sandölduleið, Smári Sig kallar leiðina Ölduleið, sem er grípandi nafn og dregið af öllum öldunum sem á vegi manns verða. Einnig eru margir sem nota leiðarheitið Nýadalsleið eða jafnvel Gamla Sprengisandsleið og eru þá að rugla saman vörðuleiðunum vestar eða jafnvel, Kvíslaveituvegi og F26. Það sem verst er að í raun er Kvíslaveituvegur nærri því að vera Gamli Sprengisandsvegur frekar en F 26 áfram norður. Þar sem Kvíslaveituvegur liggur nærri gömlu þjóðleiðinni þegar komið er norður fyrir Þúfuver og nánast ofaná gamla slóðanum sem kom sunnan frá Búðarhálsi. Og má segja að hafi farið að myndast upp úr akstri mann um Sprengisand og þá sérstaklega eftir að Páll Arason fór að fara Sprengisand. Sorrý að ég skyldi villast svona inn á Sprengisand en ég skrifaði þessa án þess að vera með Nobeltekkið opið.

Þetta er orðinn góður listi en égvil bæta á hann einni bók sem er lengi búin að vera ófáanleg og heitir Á öræfum eftir Hallgrím Jónasson sem lengi var fararstjóri í ferðum hjá FÍ. Í þessari bók er meðal annars lýsing á fyrstu ferð með bíl vestur yfir Klettshálsinn . Dala Brandur var á Víboninum D 17 og með honum Hallgrímur og mig minnir Einar Magnússon rektor og fleiri . Bara ferðin yfir Klettshálsinn tók sólarhring og var bíllinn á keðjum og á myndum sést að mennirnir héldu við með köðlum niður stalla vestaní.Ég fékk þessa bók lánaða fyrir löngu en hún virðist vera ófáanleg en hún var gefin út 1959 svo að þetta hefur verið áður. Ef einhver veit um þessa bók væri gaman að frétta af því. Bíð enn eftir nýjustu tölum en hún endar á einum og er líklega 761. Kv. Olgeir