Kjölur

Hálendisvegur um Kjöl
Þar sem þráðurinn um Kjalveg var orðinn svo langur ákvað ég að hefja nýja, einnig þar sem ferskari upplýsingar hafa borist frá Norðurveg ehf.

Kynningarfundur var haldinn á Selfossi, 2 febrúar 2006, um hálendisveginn um Kjöl.
Til fundarins boðaði Atvinnuþróunarfélag Suðurlands, voru boðaðir ýmsir hagsmunaraðilar, meðal annarra ferðaþjónustu aðilar í Kerlingafjöllum og við Skálparnes ásamt fulltrúum Ferðaklúbbsins 4×4. Einnig voru mætti Samgönguráðherra, Landbúnaðarráðherra og formaður samgöngunefndar alþingis.
Auk þeirra voru sveitarstjórnarmenn og fulltrúar Norðurvegar ehf.
Kjartan Ólafsson þingmaður sunnlendinga var síðan fundarstjóri, enda mikill áhugamaður um verkefnið.

Landbúnaðarráðherra Guðni Ágústsson setti síðan fundinn, með ræðu um allt og ekki neitt, enda einvörðungu á staðnum sem skraut, til þess gert að afla verkefninu stuðning sunnanmanna. Eina sem ég hjó eftir í ræðu Guðna var það þegar hann minntist á uppbyggingu Sprengisandsleiðar. ( en til útskýringar á því sjá ýmsir fyrir sér að Kjalvegur, Sprengisandsleið, Fjallabaksleið og Kaldidalur verði í framtíðinni uppbyggðir hálendisvegir ).

Samgönguráðherra Sturla Böðvarsson, talaði að hætti stjórnmálamanna og fór mikinn en sagði nánast ekki neitt, þó var hægt að lesa á milli línanna að ríkið myndi ekki leggja krónu í veginn, enda tækju lálendisvegir allt fjármagn til ársins 2012. En hann sagðist þó styðja verkefnið og lagði blessun sína yfir það að öðru leiti.

Halldór Jóhannesson stjórnarformaður Norðurvegar, var næstur á mælenda skrá.
Hann fór í gegnum fyrstu áform Norðurvegar, þ.a.s vegalagningu um Kaldadal, Arnavatnsheiði og Stórasand og hvers vegna þau höfðu runnið út í sandinn. Og virtist á máli hans að þar hafi fyrst og fremst verið um að ræða. Takmarkanir á flutningum í gegnum þjóðgarðinn á Þingvöllum að ræða vegna umhverfissjónarmiða.
Síðan fór hann í gegnum, endurskipulagningu Norðurvegar ehf, vegna breyttra aðstaðna. Og nýrra hugmynda um hálendisvegar, þar sem Kjalvegur var kominn inn í myndina. Það kallaði á samstarf við sunnlendinga og endurskipulagningu stjórnar Norðurvegar og aukið hlutafé úr 12 miljónum í 20 miljónir.
Síðan fjallaði Halldór um Kjalveg, og styttingar möguleika og önnur rök sem styddu verkefnið. Var þarna talað um stytting um 35-40 km og síðar á fundinum um allt að 60 km.

Páll Gíslason frá Fannborg í Kerlingafjöllum, var næstur á mælendaskrá og fjallaði hann aðeins um sögu Kjalvegar og hagsmuni ýmissa útivistarsamtaka og tiltók hann meðal annars vélsleðamenn og jeppamenn. Páll kom með athygliverðan vinkil á máli, fyrir okkur spjallverja f4x4.is. En Páll sýndi á skjávarpa umræður okkar á f4x4.is um Kjalveg.
Þar voru sýndar ýmsar tilvitnanir úr þráðum. Sem voru mest á þeim nótum að við gerður gín að lálendisfólki og þekkingarleysi þeirra á hálendinu og veðurfari til fjalla. Veit svosem ekki hvort þetta hafi verið okkur til framdráttar, en minnir þó spjallverja á það að vefurinn er lesinn af fleirum en innvígðum 4×4 köllum og kerlingum.

Páll Bjarnason verkfræðingur var síðan næsti ræðumaður, en hann kemur frá verkfræðistofu Suðurlands. Páll hefur reynslu af vegalagningu á Sprengisandi. Þ.a.s hann hefur unnið við vegina norður að Vatnsfelli. Ef ég gat lesið rétt út úr þessu. Reyndar get ég ekki látið vera að vera með smá hroka varðandi það að því er slegið upp að Páll hafi reynslu að vegagerð á Sprengisandi. Í dag er enginn uppbyggður vegur á Sprengisandi, og aðeins heflaður slóði um Nýadalsleið ( Ölduleið ) frá Versölum norður í Bárðardal.
Og svokallaður Kvíslaveituvegur nær ekki norður á Sprengisand. Reynda skiptir það svo sem ekki máli.
Páll fjallaði aðeins um hina ýmsu möguleika og minntist t.d á vegalagningu inn Hrunamannaafrétt norður á Kerlingarfjallaleið. Og þá hjó ég eftir sérkenniælegum fullyrðingum. Þ.a.s ef Kjalvegur væri lagður þá leiðina, þá þyrfti aðeins 2 brýr. En ég held að þar hafi gleymst að minnast á Melrakkaá, Blákvísl, Búðará, Stangará, Svíná, Rauðá, Fúlá, Kerlingará, Stóralæk, Grjótá í tvígang og Fremri Ásgarðsá. Og svo auðvita nýja brú á Jökulfallið. Síðan má ekki gleyma Blákvísl og Fossrófulæk allt eftir því hvernig vegurinn væri lagður. Síðan virtist ekki vera hugsað út í þá staðreynd að þessar ár eru flestar dragár sem margfaldast í leysingum og vætutíð. Sem umhverfisnefnd 4×4 þekki vel af eigin raun. Annað sem var athyglivert að því var haldið fram að þarna væri krapalítið svæði. Af eigin reynslu get ég nú ekki verið sammála þeirri fullyrðing og mætti benda á þá staðreynd að fáir slóðar á hálendinu hafa eins margar krapakrækjur og einmitt leiðin um Hrunamannaafrétt, þó svo að vegarstæðið hafi verið afskaplega illa valið í upphafi. Einnig kom fram í pistli hans að km í vegalagningu kostaði 20 miljónir. Það gæti svo sem verið rétt, ef gengi er út frá því að það eigi ekki að brúa árnar og miðað sé við, veg sem gengur undir heitinu F 26 sem liggur um mjög þægilegt svæði, þar sem lítið er um ár og læki og að hluta ekið um hraun.

Nína Guðbjörg Pálsdóttir frá Landsbankanum var næst á mælandaskrá. Innkoma hennar var aðalega að útskýra fjarmögnunarleiðir og var þá t.d fjallað um Spöl og Hvalfjarðargöngin og tengd verkefni. Og þá staðreynd að tekjustreymið vegna vegarins þyrfti að vera nægjanlegt til þess að greiða upp veginn á 20 árum. En fram kom áður að vegakostnaðurinn væri 5,1 miljarður. Sem þó er erfitt að átta sig á þar sem. Það var algjörlega óvíst hvar vegurinn átti að liggja í framtíðinni. En að lokum hnykkti hún út með það að Landsbankanum þætti þetta áhugavert verkefni.

Í máli manna hafði það komið fram áður, sem ein af þungu rökunum fyrir vegalagningunni, væri umhverfisþátturinn. Þ.a.s stytting leiðarinnar milli suður og norðurlands og þá vísað í það. Hjá mönnum að minna yrði um mengun bílaflotans með styttri akstri. Þau rök hrundu um sjálft sig þegar sama fólk fullyrti það að Kjalvegur myndi skapa meiri umferð. Svo sleppa hefði mátt þeim rökum sem voru aðeins þarna til þess að slá ryki í augu fólks. Síðan má einnig draga í efa þá fullyrðingu að aksturstími muni styttast um 60 mínútu. Þetta vita menn og konur sem aka hálendisvegi að staðaldri, en þar getur á til að snjóa, rigna, rok, krapi og slabb, hálka, þoka og almenn blinda og er því oft betra krókur en kelda. Og því held ég að oft muni vera fljótfarnara að aka þjóðveg 1 og halda jafnari ferðarhraða.

Friðrik Pálsson ferðamálafrömuður á Hótel Rangá, var næstur á mælendaskrá. En Friðrik fór á kostum og fjallaði um ferðamál allmennt og þó sérstaklega sín erlendra ferðamanna á íslandi. Einu hjá ég eftir í málflutningi hans, vona þó að ég muni það rétt. En Friðrik kom inn á það að það þyrfti að efla samgöngur í byggð. Og þar hefur hann verið að ýja að því að efla þurfi tengileiðir við nýjan Kjalveg, nokkuð sem við í ferðaklúbbnum vorum búnir að fjalla nokkuð um á okkar spjallþræði. Og þá held ég að við höfum verið með vegarkaflann sunnan og í gegnum Geysi í huga. Svo það væri viðbótarkostnaður fyrir ríkið sem ekki er inn reiknaður.

Eftir framsöguræður, fengu fundarmenn að leggja fyrir frummælendur spurningar.
Nokkrum spurningum var varpað fram. T.d spurði ferðaþjónustuaðilinn í Skálparnesi hvar fyrirhugað vegatollskýli yrði staðsett og þá hvort ferðaþjónustuaðilar þyrftu að borga fullt gjald, þó þeir ækju aðeins stutta vegalengd inn á nýjan Kjalveg.
Við því fengust enginn svör. Þar sem því hafði ekkert verið velt upp á Norðurver ehf.
Einnig var spurt um það hvort fyrirhugað væri að vera með gjaldfrjálsa aukaleið um Kjalveg og hefur fyrirspyrjandinn þá sennilega verið með gamlaveginn í huga. Einhverjar fleiri spurningar komu frá sama aðila. En Kjartan Ólafsson svaraði þessu einungis með hroka og dónaskap og sagði að þeir aðilar ætu notað reiðleiðina. Þó gott að vita það að við getur ekið reiðleiði. Þurfum bara að fá alþingismenn til þess að skrifa upp á það.
Ljóst er af öllu þessu að gjaldtaka verður á Kjalvegi ef farið verður út í þessar framkvæmdir og það gjald verður að vera hátt ef það á að takast að endurgreiða framkvæmdirnar á 20 árum eins og áður sagði.
Ómar Ragnarsson stakk upp á því að einungis væri beðið væri með framkvæmdir þar sem hvort eð er yrði virkja í Kerlingafjöllum og þá kæmi uppbyggður vegur í kjölfarið greiddur af virkjunaraðilum og málinn leystust því að sjálfum sér.

Mín persónulega greining á þessum gjörningi, eftir að hafa hlustað á hvern vitringinn á fætur öðrum, er eftirfarandi. Þeir vita ekkert hvar þeir eiga að hafa veginn. T.d hvort hann eigi að liggja yfir Bláfellsháls, þar sem aðstandendur verkefnisins telja það vafasaman kafla vegna vinda og snjóa. Einnig var sú hugmynd að leggja veginn sunnan með Bláfelli um Fremstaver og Innstaver en þar er gil mjög til trafala, en þeir höfðu sent þá leið göngumann til þess að kanna aðstæður, hann taldi það þó gerlegt að leggja þarna veg. Ég vill þó setja fyrirvara um vegalagningu þarna þar til könnuð verður snjóflóðahætta og hætta á sviptivindum. Svo var þessi hugmyndu um vegalagninguna um Hrunamannaafrétt og Leppistungur. Að norðan, voru síðan vangaveltur um það hvort fara eigi norðan eða sunnan við Blöndulón. Það sem amatörinn hefði gert í þessu máli. Væri fyrst að ákveða hvar ég ætlaði að hafa vegarstæði, því með því móti væri hægt að reika út kostnaðinn vegna framkvæmdanna. Og þá loks hægt að fá bankann að málinu. Það er nú sú forgangsröð sem ég myndi hafa á málinu. Þá væri líka hægt að fullyrða hver styttinginn væri, en ekki varpa fram óábyrgum tölum eins og 35-40-60 km. Nú nenni ég hreinlega ekki að hafa þetta lengra að sinn þó svo að full þörf væri á því. Því maður hefur ekki velt fyrir sér hlutum einsog hver kemur til með að viðhalda veginum, eru það Norðurvegur eð Vegageriðin og þá á kostnað skattgreiðanda. Hvernig verður öryggismálum háttað. Verður t.d byggð upp ferðaþjónusta á Hveravöllum með gistingu, eldsneytissölu og útkalls þjónustu neyðarbíls.

Hver á Hálendisvegina. Þið verðir eiginlega að fyrirgefa mér og ég skuli ekki geta lokið mér af í þessu máli. En ég gleymdi jú því sem mér finnst kannski mikilvægast í þessu öllu, þar sem ég var að fara á handahlaupum í gegnum ræður og fyrirlestra, þá datt þetta nú svona upp fyrir.
En málið er einfaldlega það, á að leifa einkaaðilum að fara út í vegaframkvæmdir ofaná gömlum þjóðleiðum sem eru verndaðar í lögum og leifa þeim síðan að rukka okkur um vegagjald. Ef það verður leift í þessu tilfelli er þá nokkuð til fyrirstöðu að Sprengisandsleið verði næst fyrirvalinu að öðrum hópi einstaklinga sem sjá fram á gróðra von og síðan færu fleiri þjóðleiði inn í þennan sama ramma koll af kolli. Eða á að stoppa þetta strax í fæðingu. Eða þarf að kóta væða þetta eins og allt annað í þessu þjóðfélagi.

Lálendingavæðing
Síðan er það stóra spurningin, hvort við viljum lálendisvæða hálendið og þá hvort það yrði spennandi fyrir okkur íslenska og erlenda ferðamenn að bruna um hálendið á uppbyggðum malbikuðum hraðbrautum, það efa ég. Þá held ég að mesti sjarminn færi af ferðalögunum. Einn fyrirspyrjandinn á fundinum minntist eða kom aðeins inn á þessar brautir. Þar sem hann hélt því fram að við jeppamenn værum egoistar og frekjur að vilja vera einir um það að njóta hálendisins. Þetta er að sjálfsögðu sagt af vanþekkingu. Og þar sem þessi aðili hefur lengi verið baráttumaður fyrir uppbyggðum Kjalavegi. Ætti honum að vera ljóst að það er hægt að aka Kjalveg á fólksbíl og fólksbílafært er um fjölda hálendisvega og hærri bílar komast Sprengisand og viðar. Auk þess ar hægt að ferðast með ýmsu móti um hálendið t.d með ferðaþjónustum af ýmsu tagi, með rútum, gönguhópum ofl, ofl. Svo má ekki gleyma því að allir geta gerst jeppamenn, því ekki er verðið á jeppum þannig háttað að sporti sé einungis fyrir þá ríku. Það er aðeins spurning um forgangsröðun.

Jón G Snæland