Hjörsey ´55 eða WGS 84

Fyrir nokkrum árum var ég ákaflega þjóðlegur og þóttist vita að Hjörseyjarviðmiðið væri hið eina rétta. Svo sté á stokk einhver snillingur (man ekki hver, þeir eru svo margir) og taldi slíkt hið mesta rugl. Hjörsey notuðu menn einungis ef handreiknað væri á gömlu dönsku herforingjaráðskortin. Nú skyldi aðeins nota World Geometry System datum frá 1984! Það hef ég gert í góðri trú síðan, og aldrei villst.
Þar sem ég hef ekkert annað fyrir mér en orð týnds snillings tek ég undir spurningu þína, Hilmar. En sumsé, trú mín er að öll nútímakort sem við notum á Íslandi séu miðuð út frá WGS84. Hef einnig heyrt að geti munað einhverjum tugum metra.
Kv,
Lalli.

Skekja í Hjörsey 55 er um það bil 70 metrar, meðan hún er innan við meter i WGS84. Gallinn er að flest kort sem Landmælingar dreifa, eru unnin eftir Hjörsey. Með því að stilla GPS tækið á Hjörsey gefur það hnit, (lengd og bredd eða UTM) í sem passa við þau kort.

Ég veit ekki hvað notað er í nýjustu kortum Landmælinga, en líklega er það [url=http://www.lmi.is/landmaelingar.nsf/Pages/goproweb0141.html:1l8r2x6e]ÍSN93[/url:1l8r2x6e] sem er jafngilt WGS84.

DMA kortin í mælikvarða 1:50000, sem komu út fyrir 1990, eru merkt miðað við Hjörsey en kort sem byggð eru á Herforingjaráðskortum, (1:100000 og 1:250000) eru ýmist miðuð við Hjörsey eða eldri viðmiðun þar sem skekkja í austur vestur er mörg hundurð metrar.

-Einar

Eins og vinur minn hilbal veit líklega betur en aðrir á þessum þræði, þá er ég aðallega að nota GPS á sjó núorðið. Þar notar maður WGS84 (sem ég hélt að þýddi World Geodaetic Survey 1984, Einar jarðeðlisfræðingur veit líklega manna best hvað er rétt í því efni) enda er það merkt kirfilega á kortin. Ég á lítið göngutæki frá Magellan, sem ég hef nauðalítið notað með korti, og stilli það á WGS84, en það hef ég lítillega notað á sleða og þeir sem ég hef borið mig saman við með punkta nota þann kortagrunn. Hélt satt að segja að Hjörsey 1955 væri orðinn úreltur grunnur, öll kort á elektroniskum data base væru byggð annað tveggja á nýja, íslenska staðlinum sem Einar nefnir eða þá WGS 84, sem er víst nokkuð svipað. Nú væri gaman ef Einar vildi segja okkur (eina ferðina enn) nánar um ástæður fyrir mismuni á kortagrunnum, m.a. með tilliti til lögunar jarðkúlunnar, sem er víst ekki alveg regluleg.

Þessi viðmiðun eða kortagrunnur, Hjörsey 1955, var eins og nafnið bendir til mæld fyrir hartnær hálfri öld, á fjölmörgum grunnpunktum sem nú eru sumir hverjir horfnir og glataðir, t.d. á jöklum. Fyrir u.þ.b. 10 árum var mældur upp nýr kortagrunnur á Íslandi með bestu fáanlegu GPS-tækni. Þessi nýi grunnur nefnist ÍSN93, er í raun er mjög nálægt WGS84 og kortagerð miðast nú við þennan nýja grunn. Þróunin hefur verið sú að WGS84 hefur mjög rutt sér til rúms sem viðmiðun og er nú sá grunnur sem mest og víðast er notaður á jörðinni og margvísleg tæki og forrit, svo sem OZIEXPLORER, eru byggð upp með WGS84 sem undirstöðugrunn, þó svo hægt sé að velja fjölmarga aðra kortagrunna inn.
Fjarlægð milli sömu hnitatalna í HJ-55 og WGS84 er nálægt 35-40 m, misjafnt eftir landshlutum, og eru WGS84 hnitin í SA til SSA frá HJ-55 hnitunum. Þessi munur er því svo lítill að varla skiptir sköpum þótt menn viti ekki hvorn grunninn þeir eru að nota, en getur samt orðið tilefni óréttmætra athugasemda um ónákvæma punkta ef menn eru að nota hnit úr einu kerfi en með tækið sitt stillt á annað. Því er mjög æskilegt að vita í hvaða grunni þau GPS hnit eru, sem verið er að nota og stilla GPS tækið og/eða tölvuforritið á réttan grunn. Einnig þarf að gæta þess að þau kort sem notuð eru í tækjunum séu með sömu viðmiðun. Að öðrum kosti verður eitthvert misræmi, sem reyndar verður þó ekki meira en þessir 35-40 m milli HJ-55 og WGS84. Þess má geta til gamans að það getur hent menn að setja inn WGS84 punkta sem þeir halda að séu HJ-55 og breyta þeim úr þessum ímynduðu HJ-55 í WGS84! Þá er mismunurinn frá raunverulegum HJ-55 punktum orðinn 70-80 m en raunveruleg skekkja frá því sem viðkomandi heldur að hann sé að gera, er þó ekki meiri en 35-40 m.
Endurkomunákvæmni (hugtak sem var reyndar einkum notað á tímum LORAN-tækjanna) er alveg sú sama, hvort sem notað er HJ-55 eða WGS84.
Kveðja
Sverrir Kr.

Hjörleifur "Lalli"
Ástæðan fyrir því að ég skrifaði þetta "næstum rétt" er sú árátta enskra lengi vel, að rita latneska "æ"ið með ae, en þeir eru líklega óðum að hverfa frá því og í USA eru þeir víst farnir að hafa fyrir reglu að rita "e" í staðinn, sem er sjálfsagt rökréttara m.t.t. framburðar. Apaði þetta eftir orðabók.
Hinsvegar ætlaði ég aðallega að þakka þeim Sverri Kr. Bjarnasyni og Einari Kjartanssyni fyrir góð svör og skýringar á eðli kortagrunna. Ég ætla allavega að vista þetta í tölvunni hjá mér til uppflettingar seinna, ég er orðinn ansi slæmur með að gleyma með aldrinum.
Bestu kveðjur
gþg

Ertu viss um þetta System? Skv. mínum bókum stendur þetta fyrir survey, sem er eiginlega orðið yfir landmælingar, þótt það geti líka þýtt bara könnun. Þetta las ég í handbók yfir eldra GPS tæki, sem ég var með í Hi-Luxinum mínum. Reyndar var tækið japanskt!!

Skv upplýsingasíðu Breska ríkisins um GPS kerfið þá er þetta skrifað

World Geodetic System

sjá hér:
http://www.gps.gov.uk/additionalInfo/glossary.asp

kveðja
Agnar