akstur um einkavegi

Allir vegir sem vegagerðin hefur komið að eru almenningseign og bannað að loka nema með leyfi sveitarfélags. Engu skiptir hve stór hlutur vegagerðarinnar var í veglagningunni (fjármagnað að hluta t.d.) né hvort honum er haldið við af vegagerðinni eða ekki.
Þetta sagði allavega vegagerðin á Ísafirði.

Ég hef verið að spá svolítið í þessu sjálfur…
Ég veit að samkvæmt landslögum hefur almenningur algerlega ótakmarkaðan aðgang að öllum vötnum, ám og fjörum, það á þá við árbakka o.s.frv. einnig. Bannað er að girða af eða loka vegum sem liggja að einhverju að þessu án þess að hafa ólæst hlið.

Nú kemur það sem er pínu fuzzy að mínu mati. Ef maður leggur veg á sínu landi, algjörlega án fjárstuðnings frá hinu opinbera þá held ég að hann teljist sem eigin eign svo lengi sem að enginn skattpeningur fari í hann, um leið og það hefur gerst, þá er þetta almenningseign, Þessu er reyndar hægt að fara fram hjá með tilskyldum leyfum frá sveitarstjórn sem á að vera erfitt. (En við vitum nú hvernig Ísland virkar, félagi bróður konu þinnar situr í sveitarstjórn og reddar þessu….)

Þá spyr ég hvort að þessi skilningur minn, sé hann réttur, eigi einnig við um vegi sem liggja að vatni, á eða fjöru?

Annars eru svakalega fáir vegir á Íslandi lögmætir einkavegir. Lang lang flestir kaupa bara skilti frá skiltagerðinni og smella á hliðið sitt ásamt hengilás. Um að gera að vera bara með klippur og sitt eigið sett af lásum.

Þetta er nokkuð óljóst því Náttúruverndarlög vísa í gömlu Vatnalögin. Hins vegar segir í Nátturuverndarlögum að öllum sé heimil för um landið í lögmætum tilgangi. Það segir samt kannski ekki um rétt til að fara um vegi. Vantar eiginlega gott prófmál til að skera úr um þetta, hvenær megi loka vegi og hvenær ekki, hvenær drepur maður mann og hvenær drepur maður ekki mann.
Kv – Skúli

Það er ljóst að göngumenn, vélhjólamenn og hestamenn eru komnir í svipaða stöðu og við jeppamenn. Þar að segja að landeigendur eru sífellt að loka fleiri og fleiri leiðum, þrátt fyrir að um gamlar hefðir séu um umferð sé að ræða, jafnfel margra alda hefð. Þess vegna er athyglisvert að sjá að Sigurður Líndal minnist á hefðarréttinn og talar um að lámarki 20 og hugsanlega 40 ár. Það segir okkur að t,d að kominn er hefðarréttur á flesta okkar slóða. Enda má segja að flestir þeirra hafi verið eknir frá og upp úr 1950. Og eru við þá komnir með u.þ.b 60 ára notkun víða. Og leiðið í kringum Setrið eru komnar með yfir 20 ára hefðarrétti í það minnsta af 4×4 félögum. Það getur skipt okkur máli í sambandi við stækkun friðlandsins í Þjórsárverum ( ég veit reyndar ekki hver er staðan í þeim málum ) en í undirbúningaferli stækkunar friðlandsins voru nánast einu hagsmunaraðilar á svæðinu ( þar að segja Ferðaklúbburinn 4×4 ) algjörlega sniðgenginn.

Ef vitnað er í viðtal við Sigurð Líndal lagaprófessor sem birtist í Eiðfaxa 2003 þar sem hann vitnar í Jónsbók frá 1281, landsleigubálk 24. Þar segir að mönnum sé heimilt að ríða um annara manna land og almenning og æja þar. Þessi túlkun Jónsbókar er svo staðfest í náttúruverndarlögum þar sem í þriðja kafla laganna er nánar fjallað um einstök atriði og takmarkanir þessa almannaréttar, einkum í 12. – 16. grein þeirra.
Meginreglan er sem sé sú að mönnum er heimil för um landið, þar á meðal um eignarlönd og heimil dvöl á landi í lögmætum tilgangi. Ekki er þörf á að fá sérstakt leyfi til að fara um óræktað land og heimilt er að hafa lausa hesta með í för. Ferðamenn, þ.m.t. hestaferðamenn, skulu sýna landeigenda eða rétthafa lands fulla tillitssemi einkum er varðar búpening, hlunnindi eða ræktun. Á eignarlöndum má að fengnu leyfi slá upp aðhaldi eða næturhólfi, enda valdi hrossin ekki landspjöllum. Á hálendinu er heimilt að æja á ógrónu landi og hafa skal fóður í næturstað. Þegar farið er um náttúruverndarsvæði ber mönnum að hafa samráð við landverði og fylgja leiðbeiningum þeirra.
Landeigandi getur unnið eignarhefð á tilfæringum bundnum við fornar þjóðleiðir og þeir sem hafa farið um slíkar þjóðleiðir geta unnið afnotahefð og þannig helgað sér rétt til umferðar. Þar kæmi til 20 ára hefðartími, hugsanlega 40 ára, ef slíkur réttur teldist til ósýnilegra ítaka.
Mikilvægasta heimildin fyrir hefðbundnum og fornum reiðleiðum eru dönsku herforingjaráðskortin ( atlaskortin ) frá fyrsta áratug síðustu aldar. Hafi leiðum á þeim ekki verið mótmælt í orði eða verki, má líta svo á að þær séu verndaðar af hefðarrétti, en undantekningar geta þó verið á því. Ef einhver vill véfengja reiðleiðirnar á herforingjaráðs-kortunum, sem kortlagðar voru í góðri trú, þá hvílir á honum sönnunarbyrði um að hún sé ekki hefðbundin þjóðleið, ekki á þeim sem vilja fara þessa leið ríðandi eða gangandi.