91. gr. Refsiábyrgð.

[b:319vp537]91. gr. Refsiábyrgð.[/b:319vp537]
Brot gegn lögum þessum og stjórnvaldsfyrirmælum settum samkvæmt þeim varða
sektum eða fangelsi allt að tveimur árum. Nú hljótast af broti alvarleg spjöll á náttúru
landsins og skal brotamaður þá sæta sektum, að lágmarki 350.000 kr., eða fangelsi allt að
fjórum árum. Lágmarksfjárhæð sekta skal taka mánaðarlegum breytingum samkvæmt
vísitölu neysluverðs. Gera má jafnt lögaðila sem einstaklingi sekt vegna brota á lögum
þessum. Sektir má ákvarða lögaðila þótt sök verði ekki sönnuð á fyrirsvarsmenn eða
starfsmenn hans. Sektir renna í ríkissjóð.
Þegar alvarleg spjöll verða á náttúru landsins við akstur eða hann telst sérlega vítaverður
að öðru leyti má gera upptækt með dómi vélknúið ökutæki sem notað hefur verið við
framningu brots gegn ákvæðum laga þessara, nema ökutækið sé eign manns sem ekkert er
við brotið riðinn.
Tilraun til brota og hlutdeild í brotum gegn lögum þessum og reglugerðum sem settar
eru samkvæmt þeim er refsiverð eftir því sem segir í III. kafla almennra hegningarlaga.

[b:319vp537]Greinargerð:[/b:319vp537]

[b:319vp537]Um 91. gr. [/b:319vp537]
Greinin fjallar um viðurlög við brotum gegn ákvæðum frumvarpsins. Tekur hún mið af þeim
breytingum sem gerðar voru á ákvæðum gildandi laga með lögum nr. 20/2012. Breytingarnar
lutu m.a. að þyngri refsingum ef alvarleg spjöll hljótast af broti, sbr. 2. og 3. málsl. 1. mgr.
greinarinnar. Sérstaklega er tekið fram að sektir megi ákvarða lögaðila þótt sök verði ekki
sönnuð á fyrirsvarsmenn eða starfsmenn hans. Ýmis dæmi eru um ákvæði um refsiábyrgð án
persónulegrar sakar í íslenskum rétti, en sem dæmi má nefna 35. gr. laga um rannsóknir og
nýtingu á auðlindum í jörðu nr. 57/1998, og 32. gr. laga um leit, rannsóknir og vinnslu
kolvetnis nr. 13/2001.
Rétt er að geta þess að í 179. gr. almennra hegningarlaga nr. 19/1940 er mælt fyrir um
refsinæmi meiri háttar brota gegn lagaákvæðum um verndun umhverfis og hefur greinin að
geyma þrenns konar verknaðarlýsingu. Ákvæði 3. tölul. þeirrar greinar tekur til þess þegar
valdið er verulegu jarðraski þannig að landið breytir varanlega um svip eða merkum
náttúruminjum er spillt. Refsimörk greinarinnar eru fjögurra ára fangelsi. Í þessari grein
almennu hegningarlaganna er áskilið að háttsemin sé andstæð umhverfislögum og er miðað
við gildandi lög til verndar umhverfi og náttúru á hverjum tíma. Háttsemin gæti þannig einnig
leitt til refsiábyrgðar á grundvelli viðkomandi laga en ef um er að ræða alvarlegt brot eða
„meiri háttar“ verður það fellt undir 179. gr. almennra hegningarlaga.
2. mgr. hefur að geyma heimild til upptöku ökutækis og er það samhljóða 76. gr. a
gildandi laga, sbr. lög nr. 20/2012.
Í 3. mgr. er fjallað um tilraun til brota og hlutdeild og vísað um þau efni til III. kafla
almennra hegningarlaga.

90. og 91. grein. Spjöll á náttúru landsins og refsiábyrgð.

[b:1342ot94][size=110:1342ot94]Við teljum að þetta ákvæði beinist sérstaklega gegn tilteknum hópi landsmanna, þ.e. þeim sem ferðast um landið á eigin ökutækjum.[/size:1342ot94][/b:1342ot94]

Þetta ákvæði er einungis virkt ef alvarleg náttúruspjöll verða vegna aksturs. Ef til dæmis er farið á skurðgröfu og hún notuð til efnistöku á friðlýstum stað þannig að alvarleg spjöll hlytust af þá væri ekki hægt að gera viðkomandi skurðgröfu upptæka. Hinsvegar væri hægt að dæma viðkomandi til fangelsisvistar og fjársekta. Við teljum að slík mismunum sé ólíðandi og lýsi andúð höfunda laganna á þeim ferðamáta sem ofangreindur hópur notar. Refsing fyrir athæfi sem veldur alvarlegum landspjöllum á ekki að ráðast af hvernig landspjöllin voru unnin, heldur af alvarleika landspjallanna. Ekki er hægt að finna í lögunum skilgreiningu á hvað teljist vera alvarleg spjöll eða að akstur sé sérlega vítaverður, þannig að ætla má að þessu ákvæði kynni að verða beitt af geðþótta dómara hverju sinni.
Mikilvægt er að sátt ríki um skipan náttúruverndarmála. Sú sátt næst ekki nema með víðtæku samráði við alla náttúruunnendur óháð því hvaða ferðamáta þeir kjósa sér. Því ítrekar Ferðaklúbburinn 4×4 að í þeirri vinnu sem framundar er verði unnið faglega og stjórnvöld vandi til verka. Ferðaklúbburinn 4×4 áskilur sér rétt til að koma frekari athugasemdum á framfæri á síðari stigum. Ferðaklúbburinn 4×4 lýsir sig jafnframt reiðubúinn til að funda um málefnið sé þess óskað eða tilnefna sérfræðinga til setu í nefndum eða starfshópum er fjalla munu um málefni tengdum rétti almennings til farar um eigið land og náttúruvernd.